مفهوم مشاوره تحصیلی و هدایت تحصیلی گاه از هم تفکیک می‌شوند و در دو تعریف جداگانه بیان می‌شوند. اما در رویکرد آموزشگاه مهارت‌های زندگی سپندمینو، از آنجایی که آموزش بخشی از فرایند طراحی مسیر زندگی به شمار می‌رود، این دو مفهوم بخشی از یک پیکره تلقی می‌شود. اما مشاوره تحصیلی چیست و در طی فرایند مشاوره و هدایت تحصیلی چه مجموعه کارهایی انجام می‌شود؟ در این نوشته قصد داریم درباره تصویر ایده‌آل سپندمینو از مشاوره تحصیلی گفتگو کنیم.
مشاوره تحصیلی چه چیزی نیست؟!
همه اجزای نظام آموزشی ما «کنکورمحور» شده است، حتی مفهومی مانند «مشاوره تحصیلی» هم دچار فرایند کنکوریزاسیون شده است! از همین رو در گام نخست ما ترجیح می‌دهیم بگوییم مشاوره تحصیلی چه چیزی نیست یا چه چیزهایی نباید باشد:
کنکورمحور نیست!: در دورانی که بخشی از تلاش همه خانواده‌ها عبور از کنکور و ماموریت نظام آموزشی، خدمت به امر «کنکور» شده است، صحبت از رویکردی ناکنکورمحور عجیب به نظر می‌رسد. هدف تحصیل و آموزش، شرکت در کنکور و رفتن به دانشگاه نیست. دانشگاه بخشی کوتاه از یک مسیر طولانی است. کسی که قصد دارد از شیراز به رشت برود، هدفش را یک مسافرخانه بین‌راهی یا عوارضی تهران-قم در نظر نمی‌گیرد! افق دید مشاوره تحصیلی هم نباید صرفا تا کنکور و دانشگاه باشد و باید ورای آن را ببیند.
چیزی را فدای چیز دیگر نمی‌کند: ما زندگی نمی‌کنیم که درس بخوانیم. ما زندگی نمی‌کنیم که کار کنیم. ما کار و تحصیل می‌کنیم تا زندگی بهتری داشته باشیم. یک زندگی بهتر هم یک زندگی متعادل و سالم است. یک مشاوره تحصیلی مراقب باید باشد تا تعادل و تقارن بخش‌های مختلف زندگی دانش‌آموز را به هم نزد.
هدف از آن، زیاد درس خواندن نیست: یک تصویر ذهنی کلاسیک درباره مفهوم مشاوره تحصیلی وجود دارد که در این قالب ذهنی، به مفهومی به شکل «مشاوره درسی» فروکاسته می‌شود و منظور از این عبارت (!) بیشتر یا به طور دقیق‌تر خیلی‌بیشتر درس خواندن است. یعنی نوعی برنامه‌ریزی صورت بپذیرد، تا دانش‌آموز به جای مثلا ۶ ساعت، ۱۲ ساعت در روز درس بخواند و تست بزند! کار مشاور تحصیلی، این نیست!
تحصیل چه نقشی در مسیر زندگی فرد دارد؟
نوع نگاه ما به مفهوم تحصیل و آموزش، در چارچوب رویکرد مسیر زندگی است. یعنی هر کس را در مسیری تصور می‌کنیم که قصد دارد فرایند ساختن مسیر و عبور از آن را بهتر و کارامدتر کند. در این چارچوب فکری، یک نوجوان در طی مسیر گذار از نوجوانی به جوانی و بزرگسالی در حال رشد شخصیت است و بخشی از این فرایند رشد، همراه با آموختن دانش، یادگیری مهارت و تجربه‌ورزی است.
یک نوجوان در طول دورانی که ما او را به مدرسه می‌فرستیم و تصورمان هم اینست که مهمترین مساله‌ای که باید حل و فصلش کنیم موفقیت او در کنکور به یاری کتاب تست و مدارس غیرانتفاعی است، در حال تجربه مهمترین تحولات فیزیکی و روحی زندگی خود است.
او از دوران بلوغ عبور کرده و هویت جنسی و دیگر ابعاد هویتی‌اش در حال شکل‌گیری هستند. با حضور در اجتماع در حال عبور از فرایند اجتماعی شدن (socialization) است و در حال تعریف نقشش به عنوان عضوی از اجتماع است. روابطش با دیگر افراد در لایه‌ها، سنین و جنس‌های مختلف را توسعه می‌دهد و مهارت‌های ارتباطی‌اش را می‌آزماید و می‌آموزد. در حقیقت آنچه در مدرسه رخ می‌دهد باید در پیرامون همین رویدادها باشد و اکنون البته اینگونه نیست.
یک فرایند دیگر که همه ما پس از سنین کودکی به شکل جدی درگیرش می‌شویم، مسیری است که در نهایت به شغل یا نقش ما در اجتماع ختم می‌شود. یعنی نقطه پایان نقش‌پذیری ما، نقش مولد ما در جامعه انسانی است. نقطه‌ای که در آن در کنار نقش مصرف‌کنندگی، نقش مولد و تولیدگری خود را می‌یابیم. فرایند تحصیل و دانش‌آموزی ما، قرار است ابزار علم را در اختیارمان قرار دهد تا دقیق‌تر و بهتر، نقش کاری و شغلی خود را بیابیم و در آن مسلط شویم.
اما کار ما در آینده که معمولا از دوران جوانی آغاز و تا در دوران میانسالی به اوج خودش می‌رسد، بر بستر ژنتیک، علاقه‌های درونی و استعدادهای ذاتی و مهارت‌های آموخته شده ما پدید می‌آید. در نتیجه فرایند آموزش که قرار است دانش نظری و عملی ما را بهبود دهد نیز باید در همین چارچوب باشد.
اگر مایلید درباره جایگاه تحصیل در روند زندگی شغلی به صورت کاربردی بخوانید، کتاب طراحی مسیر زندگی می‌تواند برایتان جذاب و کاربردی باشد.
در این رویکرد، مشاور، هدایتگر یا منتور چه می‌کند؟ او یک مربی است که نوجوان را در طی این مسیر یاری می‌کند و به او ایده‌ها و چراغ‌هایی می‌دهد تا ستون‌های مسیرش را بهتر آماده‌سازی و با کیفیت از آن عبور کند. مشاور تحصیلی باید توانمندی ذاتی و اکتسابی، علایق و استعدادهای نوجوان را درک و به او کمک کند بهترین روند کسب علم و مهارت برای رسیدن به زندگی شغلی مناسب خودش را طی کند.
ما در مقاله مشاور تحصیلی کیست؟ به گونه ویژه درباره نقش و جایگاه مشاور یا هدایتگر تحصیلی گفتگو کرده‌‌ایم. پیشنهاد می‌کنیم به عنوان پدر و مادر، مجری آموزشی یا مشاور تحصیلی، این مقاله را هم ببینید.
مشاوره تحصیلی دقیقا شامل چه مراحل و فرایندهایی است؟
در اینجا می‌خواهیم بگوییم مفهوم مشاوره تحصیلی یا به طور دقیق‌تر هدایت تحصیلی چیست و در این فرایند چه اتفاقی باید بیفتد.
شناخت: هر مشاوری باید مخاطبش را بشناسد. اما یک مشاور خوب (چه تحصیلی، شغلی و …) به مخاطبش کمک می‌کند خودش هم خودش را بشناسد (آموزش مهارت خودآگاهی). پس در فرایند مشاوره تحصیلی هم شناخت مشاور از دانش‌آموز رخ می‌دهد و هم شناخت دانش‌آموز از خودش.
توسعه فردی: دانش‌آموز در طی دوران تحصیل با هدایت و منتورینگ مشاور، از زوایای گوناگون توسعه می‌یابد. هم از نظر شخصیتی و هم از دید علمی و دانشی.
مدیریت تنش‌ها: زندگی پر از تنش است. اما تنش‌های نوجوانی هم فیزیکی (هورمونی) است و هم روانی و اجتماعی. نوجوان باید با این تنش‌ها روبرو شود و ضمن تجربه آنها، رشد کند. بخشی از مشاوره تحصیلی، همراهی برای گذر از این تنش‌هاست.
هدایتگری تحصیلی: در اینجا سویه مفهوم «هدایت تحصیلی» خودش را بیشتر نشان می‌دهد. در طی این بخش از فرایند، دانش‌آموز با شناخت استعدادها، گرایش‌ها و علاقه‌هایش، به کمک مشاور و هدایتگر تحصیلی، زمینه‌ها و بسترهای مختلف علمی، حرفه‌ای و شغلی را تجربه می‌کند. در نتیجه می‌تواند بر اساس این آشنایی‌ها، در مسیر کاری-علمی متناسب با روحیات و توانمندی‌هایش قرار بگیرد.
مشاوره، هدایتگری و منتورینگ طراحی مسیر زندگی سپندمینو چه می‌کند؟
آموزشگاه مهارت‌های زندگی سپندمینو، در راستای نیاز جدی که در زمینه مشاوره تحصیلی در پیکربندی آموزش و پرورش کشور وجود دارد، خدمات مشاوره تحصیلی و منتورینگ هدایت تحصیلی –شغلی با نام «طراحی مسیر زندگی» را ارائه می‌دهد. در خدمت مشاوره تحصیلی طراحی مسیر زندگی که به گونه تلفنی و از راه دور انجام می‌شود، نوجوانان فارسی‌زبان از سرتاسر جهان می‌توانند این فرصت را داشته باشند که تا به جای گفتگو درباره تست زدن یا ساعت‌های متوالی حساب دیفرانسیل و انتگرال خواندن، درباره استعدادها و علاقه‌مندی‌هایشان مشاوره بگیرند و بیاموزند چگونه یک دورنمای علمی و مهارتی را برای خود طراحی کنند که آنها را در نهایت نه به یک مدرک دانشگاهی بی‌حاصل بلکه به یک شغل مطلوب، دوست‌داشتنی، موثر و کارامد برساند.
آیا طراحی مسیر زندگی، یک مشاوره تحصیلی تلفنی است؟
کرونا به جز همه آسیب‌هایی که به جامعه زد و جان‌هایی که از ما گرفت، موجب شد، فرهنگ استفاده از خدمات از راه دور نهادینه شود. هر چند هیچ چیز نمی‌تواند جای تماس چشمی مستقیم همراه با ارزیابی زبان بدن را بگیرد، اما فاصله‌های طولانی حتی در سطح یک شهر، عدم دسترسی به نقاط گوناگون کشور و … موجب می‌شود مشاوره تحصیلی تلفنی و یا اشکال دیگر آن (به کمک نرم‌افزارهای دیگر مثل واتس‌آپ، اسکایپ، گوگل میت) آسانتر در اختیار افراد گذاشته شود و این خود بخشی از مفهوم عدالت آموزشی است.
خدمات مشاوره تحصیلی «طراحی مسیر زندگی» هم یک مشاوره تحصیلی تلفنی، اینترنتی و در مجموع غیرحضوری است و شما می‌توانید با استفاده از ورود به این صفحه، برای نام‌نویسی در آن اقدام کنید.
همچنین اگر آموزشگاه‌هایی در ایران مایل باشند تا این خدمات را به طور پیوسته و حضوری به دانش‌آموزانشان ارائه دهند، «آموزشگاه مهارت‌های زندگی سپندمینو» این آمادگی را دارد تا خدمات مشاوره تحصیلی «طراحی مسیر زندگی» را به صورت نشست‌های مشاوره یا منتورینگ هدایت تحصیلی، در مدارس گوناگون کشور، اجرایی کند.
یک پاسخ