آموزش مهارت کار گروهی یکی از نیازهای کلیدی برای رسیدن به یک جامعه توانمند و پویا است. همه‌ی ما این جملات را شنیده‌ایم که «کار تیمی، رویاها را محقق می‌کند»، «همه با هم، دستاوردهای بهتری دارند» و غیره. به عنوان یک بزرگسال، ما می‌دانیم که کار تیمی چقدر در زندگی روزمره ما نقش اساسی دارد؛ در دوستی‌ها، روابط و مطمئناً در محل کار. کار گروهی، حمایت از یکدیگر و تلاش برای رسیدن به یک هدف مشترک است. اما این برای بچه‌ها چه معنایی دارد و چگونه می‌توانیم از سنین پایین کار گروهی را به آن‌ها یاد بدهیم؟
کار گروهی می‌تواند سرگرم کننده باشد. یک کودک با مهارت‌های کار گروهی قوی با دنیایی پر از فرصت‌ها و تجربیات ارزشمند روبه‌رو می‌شود. با این حال، وقتی اسم یاد گرفتن کار گروهی می‌آید، بچه‌ها شدیدا بدقلق می‌شوند! در واقع واکنش بیشتر کودکان به کار گروهی مثل واکنششان به دریافت واکسن سالانه است. خوشبختانه، نیازی نیست حتما از واژه کار گروهی استفاده کنید تا آن را به کودکان خود آموزش دهید. در ادامه چندین ایده آورده‌ایم که می‌توان اهمیت کار گروهی را با روش‌هایی به بچه‌ها آموزش داد که برای آن‌ها هم سرگرم‌کننده و هم ارزشمند باشد.
1. کار گروهی را در قالب یک بازی سرگرم‌کننده آموزش دهید
آیا تا به حال گرگم به هوا بازی کرده‌اید؟ یا صندلی بازی؟ یا قایم موشک؟ کدام والدین یا مربی هست که این کار را نکرده باشد! درست است؟ به گفته NPR، چنین بازی‌های گروهی به معنای واقعی کلمه رشد مغزی بهتری را برای کودک ایجاد می‌کنند. در واقع فعالیت‌های گروهی این چنین، رشد مغزی نوزادان در هر گونه‌ای را بهبود می‌دهد؛ تا جایی که دیده شده حتی برخی میمون‌ها که بازی‌های گروهی می‌کنند، باهوش‌تر از سایرین هستند.
در واقع، دانشمندان شروع به مقایسه زمانی که در کلاس درس می‌گذرد با زمانی که کودکان در زمین بازی هستند کرده‌اند و ارزیابی می‌کنند که کدام یک بیشترین قابلیت را دارد. (تقلب: زمان گذرانده‌شده در زمین بازی در همه مزایا پیشتاز است!). در حالی که تحقیقات بیشتری هنوز در حال انجام است، شواهد اولیه نشان می‌دهد که توانایی خود بچه‌ها برای به عهده گرفتن مسئولیت در زمین بازی است که ممکن است مزایای یادگیری را افزایش دهد.
به عنوان مثال، هنگام بازی گرگم به هوا، بچه‌ها باید به این موضوع بپردازند که چه کسی گرگ می‌شود، چه زمانی نوبت هر کودک در آن نقش می‌رسد، چگونه اختلافات را حل کنند و قوانین رسمی بازی چیست. در بحبوحه تصمیم‌گیری‌های خاص بازی، بچه‌ها برای یادگیری مهارت‌های کار گروهی مانند تنظیم هیجان، مذاکره، حل مسئله، سازش و صبر به چالش کشیده می‌شوند.
2. کودک را درگیر یک ورزش گروهی با یک مربی باتجربه کنید
یک راه دیگر برای آموزش کار گروهی در قالب یک فعالیت جذاب و سرگرم کننده از طریق ورزش‌های تیمی است. به گفته سایک سنترال، ورزش‌های تیمی درس‌هایی باورنکردنی از مهارت های زندگی به کودک می‌دهند. درس‌های مثل یادگیری رقابت در برابر بهترین‌های خودشان در مقابل هم تیمی‌ها یا رقبا.
اما بسیار مهم است که کودک یک مربی خوب داشته باشد. یک رهبر که تعادل ظریف بین ایجاد و شکستن اعتماد به نفس کودک را بلد باشد و توانایی کودک در ایجاد پیوندهای اجتماعی با هم تیمی‌های دیگر را درک کند. مربی‌ای که شور و اشتیاق و اعتماد به نفس را القا می‌کند، بر اتحاد تیم بر روی «ستاره‌ها» تأکید می‌کند و به جای کمالگرایی، بر پیشرفت تمرکز می‌کند. چنین مربی می‌تواند تأثیر مثبت پایداری بر هر کودک بگذارد که در طول زندگی او دوام خواهد آورد.
در اینجا، مهم است که به تفاوت بین ورزش‌های گروهی دقت شود. در برخی ورزش‌ها یک هم تیمی رقیب هم تیمی دیگر است و در برخی ورزش‌ها یک تیم بخشی از یک واحد رقابتی است که در مقابل تیم‌های دیگر رقابت دارد. به عنوان مثال می‌توان به ژیمناستیک و فوتبال اشاره کرد. ژیمناستیک ممکن است در واقع بر خلاف هدف کار گروهی عمل کند! اما فوتبال مهارت کار گروهی را به صورت روزانه تقویت می‌کند. چه به شکل فروش تیشرت‌های استادیوم شخصی برای جمع آوری کمک مالی چه انجام تمرینات گروهی برای بهبود فعالیت در زمین. همین موضوع در مورد والیبال و هندبال هم صدق می‌کند.
3. کودک را با سایر فعالیت‌های سرگرم‌کننده گروهی آشنا کنید
همه بچه‌ها از ورزش‌های گروهی لذت نمی‌برند یا در آن مهارت ندارند. به عنوان مثال، اگر کودکی درونگرا است و عاشق کتاب است، چگونه می‌توانید کار گروهی را به او آموزش دهید؟ خبر خوب این است که راه‌های زیادی برای انجام این کار وجود دارد، بدون نیاز به ورزش گروهی! هر فعالیت مبتنی بر گروهی می‌تواند نقش بزرگی در القای اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی در کودک داشته باشد، خواه کودک تمایل به ورزش داشته باشد یا نه.
به عنوان مثال، غذا پختن را در نظر بگیرید. می‌توانید غذا پختن را به عنوان یک فعالیت خانوادگی یا گروهی سازماندهی کنید و به هر عضو یک نقش اختصاص دهید. یک عضو می‌تواند مسئول تهیه مواد و دیگری مسئول تهیه تجهیزات باشد. عضو سوم می‌تواند روی پخت دسر نظارت داشته باشد و همچنین مطمئن شود که غذا بیش از حد پخته نمی‌شود. البته این مثال محدود به پخت غذا نیست. می‌توانید هر فعالیت عادی را در خانواده به صورت گروهی انجام دهید.
با مسئولیت دادن به هر کودک برای شرکت در فرآیند پخت (چه این فرآیند پخت کلوچه یا پیتزا باشد چه پخت سفال در فر!) می‌توانید به او کمک کنید تا اعتماد به نفس و مهارت‌های اجتماعی خود را در طول زمان افزایش دهد. این موضوع همچنین زمانی که چند نفر از دوستان کودک را دعوت می‌کنید نیز پاسخگو است. می‌توانند یک کاردستی سرگرم‌کننده را با هم انجام دهند یا نوعی فعالیت که به یک تیم نیاز دارد.
در نهایت، یکی دیگر از فعالیت‌های غیرورزشی عالی که می‌تواند مهارت کار گروهی را تقویت کند، تماشای یک فیلم یا خواندن کتابی در مورد موقعیت‌های تیمی است. فیلم‌ها یا کتاب‌هایی درباره تیم‌های ورزشی یا گروه‌های کر انتخاب‌های خوبی هستند، زیرا اغلب موقعیت‌های مشترک گروهی مانند درگیری و حل‌وفصل، مذاکره و سازش، حمایت از پیوندهای ضعیف‌تر و قوی‌تر در تیم، نوبتی بودن نقش‌های رهبری و موارد دیگر را به نمایش می‌گذارند.
اگر پدر و مادر هستید، می‌توانید این موارد را به فرصت‌های گفتگوی خانوادگی جالبی تبدیل کنید؛ مانند تماشای شبانه یک فیلم یا کتابخوانی هفتگی. در این شرایط هر یک از اعضای خانواده چیزهایی را که آموخته‌اند و اینکه چگونه می‌خواهند این درس‌ها را در زندگی خود به کار ببرند، به اشتراک می‌گذارند. اگر معلم هستید هم می‌توانید با کلاس یک فیلم تماشا کنید و سپس به گفتگوی کلاسی درباره فیلم مشغول شوید.
4. کلاس‌های گروهی فوق برنامه را دست کم نگیرید
ثبت نام فرزندان خود در یک فعالیت فوق برنامه که شامل همکاری گروهی با سایر کودکان است، راهی عالی برای آموزش ارزش کار گروهی است. به خصوص اگر بچه‌ها از یک خانواده تک فرزند باشند. نکته کلیدی این است که کودک خود را برای فعالیتی ثبت نام کنید که علایق او را برآورده می‌کند. نمونه‌های عالی عبارتند از باشگاه شطرنج، جلسات کتابخوانی، باشگاه ایروبیک یا حتی کلاس شنای گروهی.
5. از برنامه‌هایی که کودک با دوستانش دارد با آغوش باز استقبال کنید
بازی‌ها و فعالیت‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند تبدیل به یک کار گروهی بشوند. اما ترفند اصلی این است که فعالیت‌ها را هم سرگرم‌کننده و هم محتاطانه نگه دارید. اجازه دهید عبارت «کار گروهی» از بین برود. اگر مدام بر کار گروهی اصرار کنید، احتمالاً با غرغر کودکان بزرگتر مواجه می‌شوید که احتمالا نمی‌خواهند یک بازی سازمان‌یافته انجام دهند. به جای آن می‌توانید از برنامه‌های خود آن‌ها استقبال کنید!
مثلا فرض کنید نوجوان شما اصرار دارد یک جشن تولد داشته باشد. شما می‌توانید برخی از بازی‌های مبتنی بر کار گروهی را که برای همه گروه‌های سنی در نظر گرفته شده‌اند، برای تاریخ جشن تولد سازماندهی کنید:
- رقص گروهی
- بیست سوالی
- پانتومیم
- تهیه سالاد و غذاهای تولد
6. از زمانی که کودک پای تلویزیون می‌گذراند بهره ببرید
بچه‌ها اغلب قهرمانان خود را در برنامه‌های تلویزیونی که تماشا می‌کنند پیدا می‌کنند، بنابراین مهم است که زمان اختصاص داده شده به تلویزیون را با برنامه‌هایی پر کنند که نقاط قوت شخصیت‌های مهم را آموزش می‌دهند. می‌توانید برنامه‌هایی را انتخاب کنید که اهمیت کار گروهی را نشان می‌دهند. به عنوان مثال انیمیشن موانا می‌تواند به خوبی نشان دهد چگونه یک دختر با یک قهرمان افسانه‌ای و یک مرغ دریایی گروه تشکیل می‌دهد تا به جنگ یک دیو آتشین برود.
برای کودکان بزرگتر که سن بالای 13 سال دارند، می‌توانید پویانمایی‌ها و سریال‌های دیگری را در نظر بگیرید. می‌توانید تمام این برنامه‌ها را خودتان از قبل تماشا کنید تا مطمئن شوید محتوای آزاردهنده برای کودک نداشته باشد.
7. به کودک بیاموزید که دیگران را تشویق کند
این که به کودک آموزش دهید که فقط به منافع فردی خود توجه نکند و نیازهای دیگران را در نظر بگیرد باعث ایجاد ذره‌ذره‌ی مهارت کار گروهی می‌شود. فرزندان خود را تشویق کنید تا هم تیمی‌های خود را در رویدادهای ورزشی تشویق کنند، دستاوردهای تحصیلی همکلاسی‌های خود را تحسین کنند و از دوستانشان در مورد رویدادهای مهم زندگی‌شان بپرسند.
8. خانواده را به عنوان یک گروه موفق در ذهن کودک حک کنید
والدین می‌دانند که بهترین تجارب آموزشی در زیر سقف خانه اتفاق می‌افتد. بنابراین خانواده نیاز به تاکید مثبت بر کار گروهی دارد. به فرزندان خود بیاموزید و به آن‌ها نشان دهید که یک خانواده موفق به دلیل همکاری همه اعضای خانواده پیشرفت می‌کند. کارهای خانه را به فرزندان خود بسپارید، از آن‌ها بخواهید که به خواهر و برادر یا پدربزرگ و مادربزرگشان کمک کنند و از لحظاتی که فرزندانتان برای همکاری با دیگران تلاش می‌کنند، تمجید کنید.
9. داستان‌هایی در مورد کار گروهی با کودک بخوانید
کتاب‌های کودکان معمولا درس‌های خوبی در مورد کار گروهی دارند. بد نیست برخی از این کتاب‌های کلاسیک را که نکات ارزشمندی برای تیم‌سازی ارائه می‌دهند، برای کودکانتان بخوانید:
– فردریک: فردریک با برداشتی متفاوت از افسانه کلاسیک مورچه و ملخ، روی یک موش صحرایی تمرکز می‌کند که تابستان را به تنهایی روی صخره نشسته و استراحت می‌کند و داستان می‌سراید. در حالی که بقیه موش‌ها برای زمستان غذا جمع می‌کنند. وقتی غذا تمام می‌شود، فردریک موش‌ها را با داستان‌ها و شعرها سرگرم می‌کند و ثابت می‌کند که نقش همه ارزشمند است.
– بزرگ‌ترین کدو تنبل دنیا: دو موش بدون اطلاع یکدیگر از یک کدو تنبل مراقبت می‌کنند؛ یکی صبح و دیگری شب. آن‌ها باید توافق کنند که با هم کار کنند و ایده‌های خود را به اشتراک بگذارند و کدو تنبل را به یک فانوس برای هالووین تبدیل کنند. این داستان می‌تواند مثال خیلی خوبی از اهمیت کار گروهی باشد.
10. احترام به دیگران را به کودک آموزش دهید
هم‌گروهی خوبی بودن به معنای احترام گذاشتن به افراد دیگر است. از زمانی که فرزندانتان نوجوان هستند، اهمیت گوش دادن به دیگران را به آن‌ها آموزش دهید. به آن‌ها کمک کنید درک کنند که شیوه‌ای که رفتار می‌کنند نشان‌دهنده این است که به دیگران احترام می‌گذارند یا نه. به عنوان مثال اگر یک کودک بدون وسایل ورزشی و با تاخیر زیاد به تمرین فوتبال برسد و عذرخواهی نکند، به مربی و هم تیمی‌های خود بی‌احترامی کرده است. احترام چیزی است که پس از از دست دادن آن، برگرداندنش سخت است.
11. برای کودک فرصتی فراهم کنید که بتواند یک هم‌گروهی خوب باشد
فرزندان شما یاد نمی‌گیرند که چگونه یک هم‌گروهی خوب باشند مگر اینکه به آن‌ها فرصت داده شود تا در یک گروه باشند. اگر فرزند شما به ورزش علاقه نشان می‌دهد، یک ورزش گروهی را پیدا کنید که بتواند در آن شرکت کند. اگر او عاشق آواز خواندن است، گروه کر جوانانی را پیدا کنید که ممکن است مایل باشد به آن بپیوندد.
اگر فرزند شما عاشق برنامه‌ریزی، رهبری و سازماندهی است، یک گروه مانند شورای شهر جوانان پیدا کنید. این سازمان‌ها به کودکان اجازه می‌دهند تا به صورت گروهی برای برنامه‌ریزی پروژه‌های خدماتی، رویدادهای شهری و غیره کار کنند. با فرصت دادن به فرزندان خود برای کار با دیگران، آن‌ها این شانس را خواهند داشت که معنی یک هم‌گروهی بودن را بیاموزند.
12. یک الگوری رفتاری درست برای کودک باشید
فرزندان شما از شما یاد می‌گیرند. در خانه مراقب صحبت‌هایتان در مقابل فرزندان خود باشید. به هیچ وجه کودک را تشویق نکنید که سایر اعضای تیم را تحقیر کند یا برای برنده شدن تقلب کند. از این لحظات استفاده کنید تا اهمیت حضور در یک تیم و یک بازیکن ارزشمند بودن را به او بیاموزید. همچنین مراقب رفتار خود در رویدادهای ورزشی فرزندتان یا سایر فعالیت‌های فوق برنامه باشید. اگر نتوانید خلق و خوی خود را کنترل کنید یا برای دیگران احترام قائل نباشید، احتمالاً فرزندتان همان رفتار را نشان خواهد داد.
13. از فرزندتان به خواهید به قوانین گروه احترام بگذارد
یک عضو از یک تیم (مثلا تیم فوتبال)، کسی است که قوانین را هم در داخل و هم در خارج از زمین رعایت می‌کند. فرزندتان را تشویق کنید که آنچه مربی به او می‌گوید را انجام دهد و در تمام جلسات یا تمرین‌ها شرکت کند. وقتی یک عضو تیم از قوانین پیروی می‌کند، قابل اعتماد سایر اعضاست. او کسی است که مربیان و اعضای تیم می‌توانند هرگز نگرانش نباشند.
14. از کودکی به فرزندتان آموزش دهید انتقادپذیر باشد
گاهی اوقات حضور در یک تیم ممکن است سخت باشد. ممکن است شرکت‌کنندگان دیگری نیز وجود داشته باشند که بهتر از فرزند شما باشند و کودک شما ممکن است با مشکل مواجه شود. به فرزندتان کمک کنید تا انتقاد مربیان، بازیکنان و حتی خودتان را بپذیرد. به او کمک کنید بفهمد که انتقاد راهی برای بهتر کردن اوست. و وقتی آن را می‌پذیریم، نشان می‌دهد که برای نظرات دیگران ارزش قائل هستیم و می‌خواهیم تمام تلاش خود را بکنیم تا به بهترین شکل ممکن خود تبدیل شویم.
سخن پایانی
وقتی فضای یادگیری روزانه کارهای گروهی را تسهیل می‌کنید، بچه‌ها درس‌های زیادی در مورد نحوه رفتار در موقعیت‌های تیم‌محور می‌گیرند؛ بدون این که حتی متوجه شوند در حال یادگیری هستند! فقط بعدها به تجربیات گذشته‌شان نگاه می‌کنند و شاید متوجه شوند که پختن شیرینی در تعطیلات، فیلم تماشا کردن خانوادگی و عضویت در تیم فوتبال مدرسه چقدر مهم بوده است. یا ممکن است متوجه شوند بازی‌هایی مثل صندلی بازی واقعا به اعتماد اجتماعی و مهارت کار گروهی آن‌ها کمک کرده است.
کار در یک تیم همیشه آسان نیست. بچه‌ها اختلاف نظر دارند و شخصیت‌های مختلفی با هم برخورد می‌کنند. اما در محیط تیمی است که بچه‌ها مهارت‌های ارزشمند حل مسئله را یاد می‌گیرند و ویژگی‌های شخصیتی خود را می‌سازند. برخی از این نکات را با فرزندان خود تمرین کنید تا بتوانند در کار گروهی تسلط پیدا کنند.
منابع
https://www.crisisprevention.com/Blog/ways-to-teach-kids-the-importance-of-teamwork
https://gildenwoods.com/blog/7-tips-to-teach-children-teamwork/
https://ktar.com/story/280018/5-ways-to-teach-your-child-to-be-a-team-player/
