رضایت شغلی دقیقا آن چیزی است که موجب می‌شود شما در کار کنونی خود احساس مثبتی داشته باشید. احساس مثبت درباره رشد فردی، رفاه مالی، امنیت و دورنمای زندگی. مرزبندی مفاهیم نهفته در رضایت شغلی دشوار است؛ اما بنا به رویکرد ویژه سپندمینو، اگر دغدغه فردی شما چیزی باشد که موجب می‌شود شغلی را انتخاب کنید، رضایت شغلی آن چیزی است که موجب می‌شود شغلتان را حفظ و ادامه دهید. (که البته پاسخگو بودن به آن دغدغه بنیادین بخش بزرگی از رضایت شغلی است.)
ما در مقاله «رضایتمندی شغلی چیست و چه اهمیتی دارد؟» درباره عوامل تاثیرگذار بر رضایت شغلی گفتگو کردیم. در این نوشتار قصد داریم تا پس از بررسی عناصر کلی مرتبط با رضایتمندی شغلی، درباره چگونگی اندازه‌گیری آن و طراحی پرسشنامه رضایت شغلی گفتگو کنیم. برای سنجش این موضوع یک آزمون کیفی و غیرعددی هم داریم که می‌تواند جالب باشد.
عوامل موثر بر رضایت شغلی چیست؟
عوامل مختلفی وجود دارد که بر رضایت شغلی افراد اثرگذار است. البته میزان اثرگذاری هر کدام از این عوامل در بسترهای اقتصادی، محیط‌های شغلی، صنایع، فرهنگ‌ها و افراد مختلف، متفاوت است.
۱: ارتباط
ارتباط هم در سطح فردی و هم در سطح حرفه‌ای نقش مهمی در افزایش رضایتمندی شغلی ایفا می‌کند. لازم است که کارکنان یک سازمان این امکان را داشته باشند تا به صورت دوسویه، تعاملی، راحت و همیارانه با هم در ارتباط باشند. البته این نکته نهفته است که بخشی از مفهوم ارتباط در یک مجموعه، برآمده از فرهنگ سازمانی و بخشی دیگر نهفته در مهارت های ارتباطی فردی به عنوان بخشی از مهارت‌های زندگی است.
۲: فرهنگ سازمانی
فرهنگ سازمانی به عنوان عنصری که ارزش‌های رفتاری سازمان را تبیین می‌کند و روابط بین کارکنان را می‌سازد، از دیگر عناصر مهم در افزایش یا کاهش رضایت شغلی است.
۳: امنیت
احساس امنیت زمانی پدید می‌آید که شما فکر کنید برای یک سازمان بادوام با اهداف بلندمدت کار می‌کنید و به آن تعلق دارید. بخشی از این احساس امنیت هم در اثر ارتباط‌های شفاف و صادقانه با سازمان پدید می‌آید.
۴: رهبری
هدایت گروهی کارکنان و متحدکردن آنها برای رسیدن به اهداف مشترک سازمانی، به اعضای سازمان این حس را می‌دهد که قواعد و سازو کارهای سازمانی به درستی فهمیده شده است. وقتی کارکنان سازمان بدانند مدیران می‌توانند آنها را به سوی درست هدایت کنند، انگیزش و رضایتمندی بیشتری می‌یابند.
۵: فرصت‌ها
کارکنان سازمان هنگامی که با فرصت‌های چالش‌زا رو به رو شوند، می‌توانند حس رضایتمندی بیشتری بیابند. این موجب می‌شود آنان در زمینه‌های جذاب و متنوع مشارکت کنند و از چارچوب‌های بسته شغلی فراتر بروند.
۶: توسعه فردی
کارکنان یک سازمان اگر بدانند یک برنامه توسعه فردی برای آنان در جریان است، حس رضایت شغلی بیشتری می‌یابند. این توسعه می‌تواند مسیری برای افزایش مهارت باشد و یا در رشد جایگاه سازمانی.
۷: شرایط کاری
رضایت شغلی می‌تواند در محیط کاری انعطاف‌پذیر و مشارکتی افزایش بیابد. در چنین محیط کاری، به تنوع دیدگاه‌ها و ایده‌ها احترام گذاشته می‌شود و بازخوردها صادقانه و بنیادی است، فرصت‌هایی برای مشاوره و آموزش گرفتن وجود دارد و آزار و اذیت فردی وجود ندارد.
۸: شخصیت کارکنان
خیلی از عوامل رضایت شغلی که در بالا گفتیم، برونزا و مربوط به سازمان هستند. اما آیا خود نیروی انسانی هم می‌تواند روی میزان رضایتش از محیط کار اثرگذار باشد؟ پژوهش‌هایی که به طور خاص روی این موضوع کار کرده‌اند. در این پژوهش‌ها ارتباطی میان فعال بودن فرد و سطح رضایت شغلی گزارش شده است. آیا شما برای گرفتن بازخورد از مدیرتان، او را پیگیری می‌کنید؟ آیا حاضرید مسافت طولانی را طی کنید تا به یک پروژه کاری برسید؟ آیا برای رسیدن به اهداف سازمان حاضرید تلاش‌هایی بیشتر از چارچوب‌های عادی شغلتان انجام بدهید؟
اگر چنین است احتمال بالاتر بودن رضایت شغلی شما هست. البته این فعال بودن شغلی، مستلزم اینست که شما در شغل مناسب خود قرار گرفته باشید. اگر کاری که دارید را دوست ندارید چه طور می‌توانید در آن فعالانه نقش‌آفرینی کنید. ما در کتاب شغل دوست داشتنی توضیح داده‌ایم که چگونه می‌توانید شغلی که در آن خوب و به آن علاقه‌مند هستید را بیابید.
۹: حقوق و مزایا
دستمزد و دیگر مزایای نقدی و غیرنقدی، به طور کلاسیک نقش مهمی در احساس رضایت شغلی کارکنان دارد. زیرا دریافتی شما از کاری که می‌کنید قرار است رفاه شما را تامین کند.
۱۰: پاداش و تشویق
نکته کلیدی در مفهوم تشویق اینست که جنبه مالی آن کمتر از جنبه روحی آن اهمیت دارد. اینکه شما در یک سازمان احساس کنید که تلاش‌هایتان دیده شده است و موثر بوده است، خیلی بیشتر از پرداخت مالی می‌تواند رضایت شغلی پدید آورد.
منبع: وبگاه positivepsychology
چرا باید رضایت شغلی را اندازه بگیریم؟
ما می‌دانیم که رضایت شغلی کارکنان از سویه‌های مختلف هم برای سازمان و هم برای تک تک کارکنان سودمند و مهم است. چرا آدم‌ها نباید از کاری که می‌کنند راضی و خشنود باشند؟ این می‌تواند یک آرمان و ایده‌آل در سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و کلان باشد. انسان‌ها در جامعه قرار است سعادتمند و خوشبخت شوند. پس زندگی شغلی ما که ساعت‌های بزرگی از پربازده‌ترین سال‌های زندگیمان را در برمی‌گیرد هم باید همراه با رضایت و شادی باشد.
در آن سوی داستان، این رضایت و خشنودی نیروی انسانی منجر به رشد اقتصادی و موفقیت برای سازمان‌ها و بعد کل اقتصاد می‌شود. کارکنان خوشحال بهره‌وری بالاتری دارند. برای کاهش هزینه‌های سازمان و پیشرفت آن مایه می‌گذارند و تلاش می‌کنند. آنان به سازمانشان وفادار هستند و برای رسیدن به رضایتمندی، آن را ترک نمی‌کنند.
پس هم سیاستگذاران کلان اقتصادی باید مراقب رضایت شغلی باشند، هم خود نیروی انسانی و هم سازمان‌ها و بنگاه‌های اقتصادی. اما چگونه؟
پرسشنامه رضایت شغلی
به اشکال گوناگون کیفی و کمی، می‌توان رضایت شغلی نیروی انسانی را مورد ارزیابی قرار داد. انواع پرسشنامه رضایت شغلی توسط کارشناسان منابع انسانی تدوین شده است. بسیاری از این پرسشنامه‌ها خروجی‌های عددی و کمی ارائه می‌دهند تا بتوان از آنها برای بررسی افزایش یا کاهش میزان رضایت شغلی در بازه‌های زمانی استفاده کرد. در اینجا چند پرسشنامه رضایت شغلی بین‌المللی معرفی می‌کنیم که می‌تواند برای سازمان‌ها سودمند باشد. در بخش بعد، یک پرسشنامه رضایت شغلی از دید نیروی انسانی ارائه می‌کنیم. این پرسشنامه کیفی و غیرعددی است و می‌کوشد با ارزیابی «نارضایتی» رابطه شما با کارتان را بسنجد.
در اینجا لینک چند پرسشنامه رضایت شغلی زبان اصلی را می‌آوریم که بنا به حجم مورد نظر می‌توانید از آنها الهام گرفته و یا ترجمه آنها را در سازمان خود به کار بگیرید. همچنین می‌توانید به عنوان یک کارمند سازمان، این پرسش‌ها را از خود بپرسید تا ببینید واقعا چه توقعاتی باید از کار خود داشته باشید!
پرسشنامه رضایت شغلی مجموعه qandle (۱۰۰ پرسش)
پرسشنامه رضایت شغلی مجموعه questionpro (۳۰ پرسش)
پرسشنامه رضایت شغلی مجموعه sparkbay
آزمون نفرت از کار
اگر بخواهیم با روش سلبی با مفهوم رضایت شغلی برخورد کنیم، باید بگوییم شغل مناسب ما شغلی است که از آن متنفر نباشیم! بر اساس این رویکرد وقتی شما از شغلی متنفرید، این برای شما یک فرد که قرار است کمینه روزی ۸ ساعت درگیر آن باشید فرساینده و آزارنده است. در سوی دیگر، مدیران سازمان‌ها باید مطمئن شوند نیروهای انسانی که در اختیار دارد، در جای درست مسیر زندگیشان هستند. استخدام کارمندی که در شغل درستی نیست، یک جنگ بی‌پایان و فرسایشی است که چه برای سازمان و چه برای خود فردی که به کار نامناسبش گمارده شده است به جز زیان هیچ ندارد.
ما با درک و تحلیل اینکه چه میزان از کارمان تنفر داریم (یا نداریم) می‌توانیم به این پرسش هم پاسخ دهیم که چه زمانی باید شغلمان را عوض کنیم و چه زمانی رئیسمان را؟!
در اینجا آزمون کیفی «تنفر از کار» را ارائه می‌کنیم که بر اساس آن می‌توانید بگویید که چه قدر دوست دارید کارتان را داشته باشید و چه قدر از آن متنفرید!
- آیا زمانی که تعطیلات به پایان می‌رسد از اینکه باز یک هفته کاری آغاز می‌شود، افسرده هستید؟
- آیا به یاد دارید که از عبارت «از این شغل /شرکت متنفرم» استفاده کرده باشید؟ (چند بار و در چه موقعیت‌هایی؟)
- آیا هر روز وقتی صبح از خواب بیدار می‌شوید، از اینکه باید سر کارتان بروید احساس رنج و عذاب می‌کنید؟
- آیا برای به پایان رسیدن ساعت‌های کاری در هر روز لحظه‌شماری می‌کنید و چرخش عقربه‌ها را تا رسیدن به ساعت تعطیلی دنبال می‌کنید؟
- آیا وقتی به پایان هفته نزدیک می‌شوید دل‌دل می‌کنید تا هفته زودتر تمام بشود؟ (هفته را به امید پایان هفته سر می‌کنید!)
- آیا این احساس را دارید که تعطیلات خیلی زود به پایان می‌رسند؟
- اگر نیاز مالی نداشتید و کاملا تامین می‌شدید، سر این کار می‌ماندید؟
- آیا این احساس را دارید که شما برای این کار ساخته نشده‌اید و این کار برای شما نیست؟
- آیا از خدمات یا کالاهای شرکتی که برایش کار می‌کنید در بین دوستان و اقوام تعریف می‌کنید؟
- اگر یک شبه بسیار ثروتمند می‌شدید، حاضر بودید این کار را به صورت داوطلبانه انجام دهید؟
- اگر در جایی اسم شرکتتان را بشنوید گوشتان تیز می‌شود؟
- آیا به بودن در این کار یا شرکت، افتخار می‌کنید؟
- آیا خودتان را عضوی از خانواده این شرکت می‌دانید و در معرفی خودتان از این شرکت نام می‌برید؟
- آیا کار یا فعالیتی هست که بلافاصله پس از پایان کار تمام وقت همیشگی‌تان مثل تیری که از چله رها شده باشد برای آن بروید؟ (آن چه فعالیتی است؟)
- آیا کار یا فعالیتی هست که وقتی پس از ساعت کاری به آن می‌پردازید، احساس می‌کنید که انرژی دوباره گرفته‌اید و انگار نه انگار که یک روز کاری را پشت سر گذاشته بودید؟
- آیا از نظر شغلی، به طور کلی و در مجموع، احساس رضایت و موفقیت می‌کنید؟
- آیا شغلتان این حس را به شما می‌دهد که انسان مهمی هستید و تغییری در زندگی دیگران ایجاد می‌کنید؟
(منبع: کتاب شغل دوست داشتنی؛ نشر برسم)
این پرسش‌ها به شما این ایده را می‌دهند که رابطه‌تان با شغل کنونی‌تان چیست و یا به طور فشرده، آیا از کارتان آنقدر متنفر هستید که نتوانید حتی آن را تحمل کنید یا نه.
شما در بخش مشاوره شغلی سپندمینو در خدمت شما هستیم تا با پرسشنامه‌های بیشتر و گفتگوهای فرد به فرد، هم تصویر دقیق‌تری از رابطه‌تان با شغل کنونی‌تان بیابیم و هم برای حرکت به سوی شغل ایده‌آل به شما مشاوره بدهیم.
